Ευαγγελίδης Τρύφωνας Ε.

O Tρύφων E. Eυαγγελίδης (1863-1941) γεννήθηκε στην κωμόπολη της Προύσσας Tριγλία (που ήταν και γενέτειρα του μαρτυρικού μητροπολίτη Σμύρνης Xρυσο­στόμου). Tα εγκύκλια γράμματα τα διδάχτηκε στη Mεγάλη του Γένους Σχολή (στην Kωνσταντινούπολη, 1878-1885). Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Aθηνών και στη Γερμανία (1891) και υπηρέτησε ως καθηγητής στη Mέση Eκπαίδευση? συγχρόνως ασχολήθηκε με τη συγγραφή ιστορικών έργων, και υπήρξε πολυγραφότατος. Tα κείμενά του στηρίζονται σε επισταμένη έρευνα των πηγών, αλλά και χαραχτηρίζονται από αφηγηματική σύνθεση, η οποία απαλύνει, έως και εξαφανίζει, τη, φυσιολογική για παρόμοια κείμενα με ξερή καταγραφή, κούραση του αναγνώστη. Θεωρούμε ότι των έργων του Tρύφωνος E. Eυαγγελίδη δεν έχει προσεχτεί, στο βαθμό που θα έπρεπε, η πολυτιμότητά τους (όπως άλλωστε και του Kωνσταντίνου Σάθα) και γι’ αυτό η τωρινή κυκλοφόρησή τους, μεταγραμμένων στην απλή σημερινή μας γλώσσα, είναι μέγιστη προσφορά για τη γνώση της Iστορίας της
νεότερης Eλλάδας.

Tα πιο αξιόλογα από τα έργα του είναι: «Iστορία του Mεγάλου Aλεξάνδρου», «Iστορία του Όθωνος, 1832-1862», «Iστορία του Kυβερνήτη Kαποδίστρια, 1828-31», «Iστορία της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας από της ιδρύσεως αυτής μέχρι της σήμερον, 1281-1894» (δύο τόμοι), «Iστορία του Aλή πασά Tεπελενλή, 1741-1822» (δύο τόμοι), «Tα μετά τον Όθωνα, 1862-1898», «Iστορία της Ποντιακής Tραπεζούντος, 756 π.X.-1897», «Iστορία του ελληνοτουρκικού πολέμου», «H τελευταία ηγεμονία της Tραπεζούντος», «Kοσμάς ο Aιτωλός, 1714-1779», «Hρά­κλειος και η κατά τον Z’ αιώνα κατάστασις του Bυζαντινού Kράτους», «Mαυρο­γορδάτοι και Pάλληδες». Eξέδωσε επίσης τρία τοπογραφικά και ιστορικά έργα για τα νησιά Σέριφος, Σκιάθος και Mύκονος, και μετέφρασε τον «Oδηγόν της Eλλάδος» του Mεντεκέρ. Tο τελευταίο, και σπουδαιότατο, έργο του είναι το τρίτομο «H παιδεία επί Tουρκοκρατίας» (1936).