Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου

Δέλτα Πηνελόπη Σ.

Η Πηνελόπη Δέλτα, τρίτο παιδί (από τα τέσσερα) του μεγαλοβαμβακέμπορου Εμμανουήλ Μπενάκη και της
Βιργινίας Χωρέμη, γεννήθηκε το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί έζησε τα παιδικά της χρόνια
σ’ ένα πλούσιο, μεγαλοαστικό αλλά και πολύ αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον (μια εμπειρία που αντανακλάται
στα περισσότερα κείμενά της).

Το 1882 η οικογένεια Μπενάκη εγκαταλείπει την Αίγυπτο, υπό την πίεση απειλών για τη ζωή της και για
εθνικοποίηση της τεράστιας περιουσίας της, και εγκαθίσταται στην Ελλάδα, όπου η Πηνελόπη το 1895,
σε ηλικία 21 ετών, παντρεύεται τον καλλιεργημένο, φιλοδημοτικιστή, Φαναριώτη επιχειρηματία Στέφανο
Δέλτα. Με τον Δέλτα, τον οποίο η Πηνελόπη εκτιμούσε και σεβόταν («ήταν τίμιος, εργατικός και πολύ
μορφωμένος»), απέκτησε τρεις κόρες, τη Σοφία, τη Βιργινία (γιαγιά του Παύλου Α. Ζάννα) και την Αλεξάνδρα.

Μετά την εθνική καταστροφή του 1897 και την επιστροφή του Στέφανου Δέλτα από τον πόλεμο, η οικογένεια
επανεγκαθίσταται στην Αλεξάνδρεια, όπου τα πράγματα έχουν ηρεμήσει, και εκεί, το Φεβρουάριο του 1905,
η Πηνελόπη Δέλτα θα γνωρίσει το μεγάλο έρωτα της ζωής της, στο πρόσωπο του Ιωνα Δραγούμη.

Ο τελευταίος την εισήγαγε στον κύκλο των πρώτων δημοτικιστών. Στη συνέχεια θα ασχοληθεί ενεργά με το
γλωσσικό ζήτημα στο πλευρό των δημοτικιστών και θα γνωριστεί με όλους τους πρωτεργάτες της εκπαιδευτικής
μεταρρύθμισης των αρχών του αιώνα.

Το 1916 η οικογένεια Δέλτα εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα (Κηφισιά). Η Πηνελόπη θα βρεθεί παγιδευμένη
στη δίνη μιας θανάσιμης πολιτικής διαμάχης, εκείνης των οπαδών του Βενιζέλου με τους οπαδούς του Λαϊκού
Κόμματος, και θα ζήσει τη φρίκη της καταδίωξης της οικογένειάς της και της διαπόμπευσης του Εμμανουήλ
Μπενάκη από τους δεύτερους (1916), κυρίως όμως την τραγική εμπειρία της δολοφονίας του Ιωνα Δραγούμη
(1920) από ένα εκτελεστικό απόσπασμα φανατικών βενιζελικών υπό τις διαταγές του ίδιου του πατέρα της…

Το 1925 εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας (βαθμιαία παράλυση που έγινε ολική στο τέλος
της ζωής της) που θα την καθηλώσει στην καρέκλα, θα της στερήσει και την τελευταία επιθυμία για ζωή και,
τελικά, θα την οδηγήσει στον τραγικό εθελούσιο θάνατό της: στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα που τα γερμανικά
στρατεύματα εισέρχονται στην Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα πίνει το δηλητήριο που κουβαλούσε πάντα μαζί της
και ξεψυχάει πέντε μέρες αργότερα…

Η Πηνελόπη Δέλτα έγραψε κατ’ εξοχήν λογοτεχνία για παιδιά (διηγήματα, ιστορικά αφηγήματα, παραμύθια),
καθώς και μελετήματα που αφορούσαν κυρίως σε παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά ζητήματα. Γενικά όμως τα
βιβλία της ξεπερνούν τα όρια της κοινής παιδικής λογοτεχνίας και μπορούν να θεωρηθούν άρτια ιστορικά
μυθιστορήματα. Κυριότερα έργα της: Για την Πατρίδα (1909), Παραμύθι Χωρίς Ονομα (1910),
Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου (1911), Η Ζωή του Χριστού (1925), Τρελαντώνης (1932),
Μάγκας (1935), Τα Μυστικά του Βάλτου (1937).