Ο στενός διάδρομος

 

Ο ΣΤΕΝΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ

 

Κράτη, Κοινωνίες και η Μοίρα της Ελευθερίας

 

DARON ACEMOGLU & JAMES A. ROBINSON

 

Ο Στενός Διάδροµος µας οδηγεί σε ένα συναρπαστικό ταξίδι, σε όλες τις ηπείρους και µέσα από την ανθρώπινη ιστορία, για να ανακαλύψουµε το κρίσιµο συστατικό της ελευθερίας. Η τελική διαπίστωση είναι ότι εξαρτάται από τον καθένα από εµάς: αυτό το συστατικό είναι η δέσµευση που έχουµε ως πολίτες να στηρίζουµε τις δηµοκρατικές αξίες. Σε εποχές όπως η σηµερινή, δε θα µπορούσε να υπάρχει πιο σηµαντικό µήνυµα.

Σύµφωνα µε έναν δυτικό µύθο, η πολιτική ελευθερία είναι µια ανθεκτική κατασκευή, η οποία υλοποιείται µέσα από µια διαδικασία «διαφωτισµού». Αυτή η στατική άποψη δεν εκφράζει παρά µια φαντασίωση, υποστηρίζουν οι συγγραφείς. Στην πραγµατικότητα, ο διάδροµος για την ελευθερία είναι στενός και για να παραµείνει ανοιχτός απαιτείται ένας θεµελιώδης και αδιάκοπος αγώνας µεταξύ κράτους και κοινωνίας.

Ένα από τα µεγαλύτερα παράδοξα της πολιτικής ιστορίας είναι η τάση που παρατηρείται, τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια, αφενός για αποµάκρυνση από τις µικρές φυλές και αφετέρου προς την ανάπτυξη ισχυρών συγκεντρωτικών κρατών που επιτρέπουν σε κοινωνίες εκατοµµυρίων ατόµων να λειτουργούν.

Αλλά πώς µπορεί ένα ισχυρό κράτος να συµφιλιωθεί µε την ιδέα ότι οι πολίτες του απολαµβάνουν την ελευθερία; Και, από την άλλη, ποια θέση πρέπει να παίρνουµε απέναντι στις τρέχουσες προκλήσεις που αντιµετωπίζουν οι δηµοκρατίες µας;

 

Το παρόν βιβλίο αφορά την ελευθερία, το πώς και γιατί οι ανθρώπινες κοινωνίες κατόρθωσαν ή δεν κατόρθωσαν να την αποκτήσουν. Αφορά επίσης τις συνέπειες αυτής της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους, ιδίως σε σχέση µε την ευηµερία.

Είναι ηλίου φαεινότερον ότι η ελευθερία σπανίζει στην ιστορία και ότι είναι εξίσου σπάνια και σήµερα. Κάθε χρόνο εκατοµµύρια άνθρωποι στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, στην Ασία και στην Κεντρική Αµερική φεύγουν από την πατρίδα τους, διακινδυνεύοντας τη ζωή και τη σωµατική ακεραιότητά τους, όχι γιατί αναζητούν υψηλότερο εισόδηµα ή µεγαλύτερες ανέσεις, αλλά επειδή προσπαθούν να προστατευτούν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους από τη βία και τον φόβο.

Οι φιλόσοφοι έχουν προτείνει πολλούς ορισµούς της ελευθερίας. Αλλά στο πιο θεµελιώδες επίπεδο, όπως αναγνώριζε ο Λοκ, η ελευθερία πρέπει να αρχίζει από το σηµείο όπου οι άνθρωποι ελευθερώνονται από τη βία, τον τρόµο και άλλες εξευτελιστικές καταστάσεις. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι να επιλέγουν τη ζωή που θα ζήσουν και να έχουν τα µέσα να υλοποιήσουν τις επιλογές τους, χωρίς την απειλή παράλογων τιµωριών και δρακόντειων κοινωνικών κυρώσεων.