Και ένα μάρκο να ήταν… Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα

Γλέζος Μανώλης

Ο Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στ’ Απεράθου της Νάξου στις 9 Σεπτεµβρίου 1922. Ο πατέρας του, Νικόλαος Γλέζος (1892-1924), δηµόσιος υπάλληλος και δηµοσιογράφος, καταγόταν από αγροτική οικογένεια. Η µητέρα του, Ανδροµάχη Ναυπλιώτου (1894-1967), καταγόταν από την Πάρο.

Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στο χωριό του, όπου τελείωσε το δηµοτικό σχολείο. Το 1935 ήρθε στην Αθήνα µαζί µε την οικογένειά του και ολοκλήρωσε τις γυµνασιακές σπουδές του, ενώ παράλληλα δούλευε ως φαρµακοϋπάλληλος. Το 1940 πέτυχε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονοµικών και Εµπορικών Επιστηµών (το σηµερινό Οικονοµικό Πανεπιστήµιο).

Μαθητής γυµνασίου, δηµιούργησε αντιφασιστική οµάδα (1939) για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και για την αποτίναξη της δικτατορίας του Μεταξά.

Στον πόλεµο του 1940-41 ζήτησε να καταταχθεί εθελοντής, αλλά λόγω της ηλικίας του δεν του επετράπη. Εργάστηκε όµως εθελοντικά στο Υπουργείο Οικονοµικών (Γ’ Ταµείο Εισπράξεων της Αθήνας).

Την περίοδο της ναζιστικής κατοχής (1941-1944) ανέπτυξε έντονη και πολυποίκιλη απελευθερωτική δράση (δηµοσιογράφος, οργανωτής, πολεµιστής) µέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ), µε αποτέλεσµα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις.

Τη νύχτα της 30ής-31ης Μαΐου 1941 µαζί µε τον Απόστολο Σάντα κατέβασε από την Ακρόπολη τη σβάστικα και καταδικάστηκε ερήµην σε θάνατο.

Στις 24 Μαρτίου 1942 µαζί µε τον Απόστολο Σάντα συνελήφθη από τα γερµανικά στρατεύµατα και φυλακίστηκε ένα µήνα στις φυλακές Αβέρωφ, όπου βασανίστηκε απάνθρωπα, µε αποτέλεσµα να προσβληθεί από φυµατίωση βαρύτατης µορφής.

Στις 21 Απριλίου 1943 συνελήφθη από τα ιταλικά στρατεύµατα κατοχής και παρέµεινε στις φυλακές τρεις µήνες.

Στις 7 Φεβρουαρίου 1944 συνελήφθη από συνεργάτες των Αρχών κατοχής και παρέµεινε στις φυλακές εφτάµισι µήνες, απ’ όπου δραπέτευσε στις 21 Σεπτεµβρίου 1944.

Στη διάρκεια της Κατοχής δούλεψε ως υπάλληλος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (1941-1943) και στο Δήµο Αθηναίων (1943-1945).

Μετά την απελευθέρωση δούλεψε στην εφηµερίδα Ριζοσπάστης ως συντάκτης και από τις 10 Αυγούστου 1947 έως το κλείσιµό της ανέλαβε αρχισυντάκτης, υπεύθυνος εκδότης και διευθυντής.

Στις 3 Μαρτίου 1948 τον συνέλαβαν, τον παρέπεµψαν σε δίκες 28 φορές για «αδικήµατα Τύπου» και τον καταδίκασαν αρκετές φορές σε διάφορες ποινές, από τις οποίες µια φορά σε θάνατο (Οκτώβριος 1948) για αδικήµατα Τύπου και άλλη µια φορά σε θάνατο για παράβαση του Γ’ Ψηφίσµατος, στις 21 Μαρτίου 1949. Η εκτέλεση των θανατικών ποινών δεν πραγµατοποιήθηκε, έπειτα από έντονες διαµαρτυρίες του Ελληνικού Λαού και της Διεθνούς Κοινής Γνώµης.

Το 1950 οι ποινές του µειώθηκαν σε ισόβια δεσµά, και τελικά αποφυλακίστηκε στις 16 Ιουλίου 1954.

Στις εκλογές της 9ης Σεπτεµβρίου 1951, αν και ήταν φυλακισµένος, εκλέχτηκε Βουλευτής Αθηνών του Κόµµατος της ΕΔΑ. Τότε κήρυξε απεργία πείνας, µε αίτηµα την αποφυλάκιση των 10 εκλεγέντων βουλευτών της ΕΔΑ που ήταν εξορία και φυλακή. Την απεργία σταµάτησε τη 12η µέρα, όταν έφεραν από την εξορία τους 7 εξόριστους βουλευτές.

Μετά την αποφυλάκισή του, το 1954, εκλέχτηκε µέλος της Δ.Ε. της ΕΔΑ και ανέλαβε Οργανωτικός Γραµµατέας της. Το Δεκέµβριο του 1956 ορίστηκε Διευθυντής της εφηµερίδας Η Αυγή. Στις 5 Δεκεµβρίου 1958 τον συνέλαβαν και τον καταδίκασαν ως κατάσκοπο, αλλά, µετά την έντονη αντίδραση του Ελληνικού Λαού και της Διεθνούς Κοινής Γνώµης, τον αποφυλάκισαν στις 15 Δεκεµβρίου 1962.

Στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 εκλέχτηκε και πάλι, παρά το γεγονός ότι ήταν φυλακή, Βουλευτής Αθηνών του κόµµατος της ΕΔΑ.

Την 21η Απριλίου 1967 τον συνέλαβαν στις 2 µετά τα µεσάνυχτα και µαζί µε άλλους πολιτικούς ηγέτες τον κράτησαν στο Γουδί, στο Πικέρµι, στη Γενική Ασφάλεια, στη Γυάρο, στο Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό, απ’ όπου και τον απέλυσαν το 1971.

Συνολικά καταδικάστηκε 28 φορές για την πολιτική δραστηριότητά του, από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο, και παρέµεινε στις φυλακές 11 χρόνια και 5 µήνες και άλλα 4 χρόνια και 6 µήνες εξορία. Παρέµεινε, δηλαδή, κρατούµενος (φυλακή και εξορία) 16 χρόνια σε όλη του τη ζωή.

Το 1968 καταδίκασε την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία.

Μετά την απόλυσή του αγωνίστηκε εναντίον της δικτατορίας και το 1974 βοήθησε στην ανασυγκρότηση της ΕΔΑ, της οποίας ήταν Γραµµατέας ως το 1985 και Πρόεδρος από το 1985 έως το 1989.

Το 1981 εκλέχτηκε πρώτος Βουλευτής της Αθήνας, συνεργαζόµενος µε το ΠΑΣΟΚ.

Το 1984 εκλέχτηκε Ευρωβουλευτής, συνεργαζόµενος µε το ΠΑΣΟΚ.

Το 1985 εκλέχτηκε Βουλευτής Β’ Πειραιά, συνεργαζόµενος µε το ΠΑΣΟΚ

Υπήρξε µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Δηµοσιογράφων, µέλος του Προεδρείου της Παγκόσµιας Οµοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (FIR) και µέλος του Προεδρείου του Παγκοσµίου Συµβουλίου Ειρήνης.

Τιµήθηκε το 1958 µε το Διεθνές Βραβείο Δηµοσιογραφίας, το 1959 µε το χρυσό µετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκοσµίου Συµβουλίου Ειρήνης και το 1963 µε το χρυσό Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη.

Πέρα από την αρθρογραφία του σε εφηµερίδες και περιοδικά από το 1942 µέχρι σήµερα, έχουν εκδοθεί σε βιβλία τα έργα του: Η Ιστορία του Βιβλίου (1974), Από τη Δικτατορία στη Δηµοκρατία (1974), Το Φαινόµενο της Αλλοτρίωσης στη Γλώσσα (1977), Βίγλα Μνήµης (1981), Η Συνείδηση της Πετραίας Γης – Κυκλαδογραφές (1997), Ύδωρ, Αύρα, Νερό (2001), Ο Άνθρωπος και η Φύση (2002), Εθνική Αντίσταση 1940-1945 (2006).

Υπήρξε Επίτιµος Πρόεδρος της Επιτροπής Μελέτης και Αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ (ΕΜΑΕΕ), Πρόεδρος της Επιτροπής Συµπαράστασης στον Αγώνα του Λαού των Σαχράουι και του Απελευθερωτικού Μετώπου (POLISSARIO), Πρόεδρος της Επιτροπής Ίδρυσης Βιβλιοθηκών.

Πέρα από την προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση, στην αποκατάσταση της Δηµοκρατίας και στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες στη χώρα µας, βρέθηκε στο πλευρό των Παλαιστινίων, των Κούρδων, των Τούρκων πολιτικών κρατουµένων, των Κυπρίων, των Σαχράουι, των Αρµενίων, των Σέρβων του Οτέλο ντε Καρβάλιο της Πορτογαλίας. Με την αρθρογραφία του και την άµεση παρουσία του δίπλα σε όσους αγωνίζονταν για τα δίκαια αιτήµατά τους. Μαζί µε τους Κύπριους στην Κύπρο, µε τους Άγγλους ανθρακωρύχους στην Ουαλία, µε τους Παλαιστίνιους στην Παλαιστίνη, µε τους Σέρβους στο Βελιγράδι, στο Πάλε και στο Σεράγεβο, µε τους Ιρακινούς στη Βαγδάτη, µε τους Σαχράουι στη Δυτική Σαχάρα, µε τους Αρµένιους στην Αρµενία, µε τους διαδηλωτές στη Γένοβα εναντίον της Νέας Τάξης Πραγµάτων και της Παγκοσµιοκρατίας.

Σήµερα είναι Πρόεδρος του Εθνικού Συµβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερµανίας προς την Ελλάδα.

Στις δηµοτικές εκλογές του 1986 ξεκίνησε µια νέα πορεία για την κοινωνικοποίηση των µέσων της πολιτικής εξουσίας, δηµιουργώντας ένα πρόγραµµα-πρότυπο για την αναβίωση της Αυτοδιοίκησης, µε τη συµµετοχή του πολίτη στα Κοινά. Εκλέχτηκε Πρόεδρος Κοινότητας στ’ Απεράθου της Νάξου, το χωριό όπου γεννήθηκε, και εισήγαγε το θεσµό της Ά µ ε σ η ς Δ η µ ο κ ρ α τ ί α ς στη λήψη και στην εκτέλεση των αποφάσεων.

Το 1986 η Ελληνική Γεωλογική Εταιρεία τον τιµά ανακηρύσσοντάς τον Επίτιµο Μέλος της, για τη συµβολή του στη διάδοση των γεωεπιστηµών, την προσφορά του στις Γεωεπιστήµες και στο Περιβάλλον και την προώθηση των δίκαιων αιτηµάτων των γεωεπιστηµόνων.

Το 1994 ανακηρύσσεται Επίτιµο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρησης Υδάτινων Πόρων.

Το 1995 ανακηρύσσεται Επίτιµο Μέλος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης.

Το 1996 ο Σύνδεσµος Γεωλόγων-Μεταλλειολόγων Κύπρου τον ανακηρύσσει Επίτιµο Μέλος του.

Το 1996 αναγορεύεται Επίτιµος Διδάκτορας του Πανεπιστηµίου Πατρών για την προσφορά του στις Γεωεπιστήµες και στην Προστασία του Περιβάλλοντος.

Το 1997 τιµήθηκε µε το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα, από τον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας, για τις πολλές υπηρεσίες που πρόσφερε στην Πατρίδα.

Το 2001 αναγορεύεται Επίτιµος Διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, για την προστασία των Υδάτινων και Εδαφικών Πόρων και του όλου Φυσικού Περιβάλλοντος.

Το 2001 τιµήθηκε µε το Αργυρό Μετάλλιο από την Πανελλήνια Οµοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών.

Έχει ανακηρυχθεί Επίτιµος Δηµότης από τους Δήµους Καλαµαριάς, Λέρου, Γαστούνης, Κέρκυρας, Δοµνίστας, Αρκαλοχωρίου, Τρικάλων, Καντάνου, Μήλου, Εστιαιώτιδας, Αιγάλεω, Λευκίµης, Ανθεµίων, Κω, Δικαίου, Ηρακλειδών, Υπάτης, Συκεών, Γαλατσίου, Σιβρίτου, Κουρητών, Κόφινα, Βιάννου, Αγίων Αναργύρων Αττικής, Μαρκόπουλου και Χαλκίδας.

Το 2002 το Γεωτεχνικό Επιµελήτηριο Ελλάδας τον ανακηρύσσει Επίτιµο Μέλος του, για την προσφορά του στην Επιστήµη του Νερού και στην Προστασία του Περιβάλλοντος.

Το 2003 το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο τον ανακηρύσσει Επίτιµο Διδάκτορα, για την προσφορά του στην Επιστήµη της Γεωλογίας και στη Μεταλλευτική και για την κοινωνική και πολιτική προσφορά του στο σύνολο.

Στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης του 2002, ως επικεφαλής του συνδυασµού Ενεργοί Πολίτες, για τη Διευρυµένη Νοµαρχία Αθηνών-Πειραιώς, εκλέχτηκε Νοµαρχιακός Σύµβουλος στην Υπερνοµαρχία και στη Νοµαρχία Αθηνών, ενώ ο συνδυασµός του πήρε πάνω από το 11% των ψήφων.

Το 2006 η Ακαδηµία Αθηνών τον τιµά, µαζί µε τον Απόστολο Σάντα, µε το χρυσό µετάλλιο, για το κατέβασµα της σβάστικας από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30ής προς την 31η Μαΐου 1941.

Το 2008 το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών τον ανακηρύσσει Επίτιµο Διδάκτορα του τµήµατος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής, για τη συµβολή του στις έρευνες στον τοµέα της Γλωσσολογίας.

Το 2010 εκλέχτηκε Δηµοτικός Σύµβουλος στο Δήµο Πάρου, επικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου.

Το 2011 τιµηθηκε από τη Δηµοκρατία της Γαλλίας.

Στις εκλογές της 6ης Μαΐου και της 17ης Ιουνίου 2012 εκλέχτηκε Βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ.
1999-2000.