Από το Βήμα της Ακαδημίας

Ο τίτλος του βιβλίου Από το βήμα της Ακαδημίας σημαίνει Λόγους
του συγγραφέα, εκφωνημένους από το βήμα της Ακαδημίας Αθηνών. Οι λόγοι
όμως αυτοί δεν είναι απλώς γυμνάσματα καλλιέπειας, αλλά είναι προπάντων
εκφράσεις της επιστημοσύνης του συγγραφέα τους –ή και της άλλης του
πνευματικότητας–, διαπλασμένης με κριτική μελέτη κλασικών έργων
φιλοσοφίας, αλλά και με αυθόρμητο φιλοσοφικό στοχασμό από τα νεανικά
ήδη χρόνια του.
Το κεφάλαιο «Η έννοια της ελευθερίας και η σύγχρονή μας κοινωνία» και
το κεφάλαιο «Περί της πολιτικής» ενέχουν οιονεί απόσταγμα του εύτολμου
στοχασμού του συγγραφέα για θέματα φιλοσοφικά στη ρίζα τους, πολιτικά
στις απολήξεις τους, πανιστορικής σπουδαιότητας και οξύτατης
επικαιρότητας. Έκφραση εφαρμοσμένης πολιτικής φιλοσοφίας, αλλά και
πιστότητας προς την ιστορική πραγματικότητα, είναι το κεφάλαιο για τον
από 1939 έως 1945 Πόλεμο, καθώς περιέχει αμερόληπτη όσο το δυνατόν
εξιστόρηση των γεγονότων και αξιολόγηση πράξεων και παραλείψεων, στη
συνάρτησή τους προς τα γεγονότα, και όπως ακόμη περιέχει επισήμανση
καίριων συνεπειών τους για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Θελκτικότερα ίσως για τους αναγνώστες είναι τα δύο κεφάλαιο Ιστορίας
του πνεύματος, και συγκεκριμένα το κεφάλαιο για τον πατριάρχη των
Ελλήνων ποιητών Κωστή Παλαμά, γραμμένο με στοιχεία και από την
προσωπική γνωριμία του συγγραφέα με τον ποιητή, και το κεφάλαιο για τον
Ερνέστο Ρενάν, γραμμένο και από συναίσθηση οφειλής προς το γαλλικό
πνεύμα και προς τον ίδιο τον υμνητή έξοχα των Αθηνών. Δύο άλλα κεφάλαια
ενέχουν ειδικό ενδιαφέρον. Το ένα για τους διεθνολόγους, το άλλο για
τους ιστορικούς της φιλοσοφίας.
Στα δύο πρώτα κεφάλαιο περιγράφονται, άμεσα ή έμμεσα, η άρθρωση και ο
τρόπος λειτουργίας της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ τα κεφάλαια δέκατο και
επόμενα παρέχουν εικόνες κάποιων φάσεων υπερκαθημερινών των δημόσιων
συνεδριών της, με παρεμβάσεις του συγγραφέα στις συζητήσεις, με
παρουσιάσεις βιβλίων από τον ίδιον και με χαιρετισμούς του προς νέα
μέλη, εγκωμιαστικούς της προσωπικότητας και του έργου των.